Sẹo là một vùng da vĩnh viễn hình thành trên vết thương và mặc dù không mong muốn, đây là đáp ứng sinh lý tự nhiên của cơ thể sau khi bị thương. Sẹo xuất hiện khi cơ thể bạn tự lành sau khi bị một vết cắt, trầy xước, bỏng hoặc loét. Bạn cũng có thể bị sẹo do phẫu thuật cắt qua da, do các bệnh nhiễm khuẩn như thủy đậu hoặc do các tình trạng da như mụn trứng cá. Việc vết thương bị nhiễm trùng cũng làm tăng nguy cơ bị sẹo. Các vết sẹo thường dày hơn, có màu hồng hoặc đỏ hơn, hoặc cũng có thể sáng màu hơn so với các vùng da còn lại.
Sẹo lồi và sẹo phì đại là hai trong số các loại sẹo có thể gặp phải, đều nhô cao hơn so với bề mặt da và có ảnh hưởng lớn đến tính thẩm mỹ.
• Sẹo lồi (Keloids; Keloid scars)
Sẹo lồi là tình trạng mô phát triển quá mức, xảy ra khi có quá nhiều collagen được sản xuất tại vị trí vết thương.
Sẹo vẫn tiếp tục phát triển ngay cả khi vết thương đã lành.
Sẹo lồi nổi lên trên bề mặt da và có thể có màu hồng, đỏ, cùng màu hoặc sẫm hơn vùng da xung quanh. Chúng thường ngứa hoặc đau, đồng thời có thể gây hạn chế các cử động của cơ thể nếu chúng bị căng kéo và vị trí vết sẹo nằm gần khớp.
• Sẹo phì đại (Hypertrophic scars)
Giống như sẹo lồi, sẹo phì đại cũng là kết quả của việc sản xuất dư thừa collagen tại vị trí vết thương.
Nhưng khác với sẹo lồi, sẹo phì đại không vượt ra ngoài ranh giới (viền) của vết thương ban đầu. Sẹo có thể tiếp tục dày lên trong vòng 6 tháng, sau đó cải thiện dần sau vài năm.
Từ lâu, “nhất dáng nhì da” đã trở thành tôn chỉ cái đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Một thân hình nhỏ nhắn, thắt đáy lưng ong, một làn da sáng đẹp – mịn màng – không tỳ vết luôn là niềm mơ ước và đồng thời cũng là tiêu chuẩn sắc đẹp mà hầu hết các cô gái Việt hướng đến.
Thế nhưng, trong những bộn bề, những lo toan của cuộc sống hàng ngày, có đôi khi những sơ ý, những tai nạn xảy ra, hoặc cũng có thể bạn phải trải qua những ca phẫu thuật trong đời (như phẫu thuật bắt con chẳng hạn) và chúng để lại những vết sẹo trên da thịt. Bất cứ khi nào da của bạn bị tổn thương – cho dù là do tai nạn hay do phẫu thuật – cơ thể của bạn sẽ hoạt động theo cơ chế lành thương của nó. Khi da lành lại, sẹo có thể hình thành, vì đây là một phần tự nhiên của quá trình chữa lành. Những vết sẹo như thế không chỉ ảnh hưởng đến vẻ đẹp mà có thể, còn lấy đi cả phần nào sự tự tin của bạn. Không chỉ dừng lại ở đó, ngoài những lo lắng liên quan đến vấn đề thẩm mỹ, những tình trạng như đau, ngứa, co kéo gây ảnh hưởng đến vận động, có thể đem lại tác động xấu đến chất lượng cuộc sống của bạn.
Nếu bạn chẳng may bị thương và có những vết trầy xước, những vết cắt nông–sâu trên da, và đặc biệt, nếu bạn là người có cơ địa sẹo lồi, sẹo phì đại, hà cớ gì bạn chỉ biết thấp thỏm chờ đợi cho đến khi vết thương lành và mong sẹo sẽ không xuất hiện hoặc chí ít, vết sẹo sẽ không nổi bật và gây chú ý? Hãy chủ động tìm cho mình một giải pháp ngăn ngừa – cải thiện sẹo an toàn, hiệu quả và tiện dụng nhé!
Bạn đừng nên đánh đồng tất cả các loại sản phẩm ngăn ngừa – điều trị sẹo lồi và sẹo phì đại. Chỉ những sản phẩm có thành phần ưu việt, cơ chế tác động rõ ràng, tuân theo đúng nguyên tắc vàng trong điều trị sẹo, cũng như có bổ sung các tác động cộng hợp… mới đem đến cho bạn những lợi ích đáng kể trong công cuộc ngăn ngừa, cải thiện và điều trị sẹo.
Một giải pháp ngăn ngừa và cải thiện sẹo tối ưu không chỉ là ‘cứu cánh’ về mặt thực thể và tính thẩm mỹ – cụ thể là giúp ngăn sẹo hình thành hoặc làm cải thiện sẹo về kích thước, độ dày, độ cứng, màu sắc… – mà còn đem đến cho bạn sự hỗ trợ đáng kể về mặt tâm lý, tinh thần.
Sẹo lồi và sẹo phì đại có thể hình thành từ những vết thương dù nhỏ, đặc biệt là với những người có cơ địa dễ bị các loại sẹo này. Không phải loại sản phẩm nào dùng cho việc ngăn ngừa và điều trị sẹo cũng có thể đem lại hiệu quả trên sẹo lồi và sẹo phì đại. Trên thực tế, có nhiều loại sẹo khác nhau tương ứng với sự khác nhau trong bản chất và nguyên tắc của việc ngăn ngừa và điều trị sẹo. Chính vì thế, lựa chọn đúng sản phẩm thích hợp cho loại sẹo cụ thể mà mình đang muốn ngăn ngừa, cải thiện hoặc điều trị là bạn đã ‘đi được một nửa chặng đường’ rồi đấy!
Hướng dẫn thực hành trong việc quản lý sẹo (Practical guidelines for scar management) đề cập đến 3 yêu cầu trong giai đoạn bắt đầu kiểm soát sự hình thành sẹo:
Bảo vệ tránh tia UV là vấn đề được khuyến cáo trong việc điều trị sẹo. Bạn cần sử dụng kem chống nắng trên vùng da sẹo (sau khi vết thương đã lành). Việc chống nắng có thể giúp giảm sự đổi màu của vết sẹo (đỏ hoặc nâu) và giúp vết sẹo mờ nhanh hơn.
Đảm bảo đủ nước cho mô sẹo chính là điểm mấu chốt cho việc ngăn ngừa và điều trị sẹo. Bằng cách giữ cho vùng da sẹo đủ nước, tình trạng viêm cũng như sự tổng hợp quá mức collagen sẽ được kiểm soát, từ đó giúp giảm hình thành sẹo.
Khi bạn chẳng may có một vết thương, việc sẹo hình thành luôn là một diễn tiến tự nhiên của cơ thể. Tuy nhiên, không phải ai, cũng như không phải vết thương nào cũng sẽ hình thành sẹo lồi hoặc sẹo phì đại. Vì thế, để đảm bảo tính hợp lý, an toàn và hiệu quả, bạn hãy chủ động phòng ngừa sẹo nếu bạn có một số yếu tố nguy cơ sau nhé:
- Da sẫm màu, đặc biệt có nguy cơ cao với sẹo lồi
- Yếu tố gia đình (di truyền): Nếu cha mẹ bị sẹo lồi/sẹo phì đại thì tỷ lệ những thế hệ sau bị loại sẹo này là rất cao, dù là với tổn thương nhỏ
- Người có cơ địa sẹo lồi/sẹo phì đại: Trường hợp bạn đã từng bị sẹo lồi/sẹo phì đại trước đây thì nguy cơ gặp phải những loại sẹo này nếu bạn tiếp tục có vết thương là rất cao
- Người trẻ tuổi
- Phụ nữ có thai.
- Vị trí: ngực, mặt (phần dưới), phần lưng trên, tai, cổ và vai (17); vết thương ở vùng da bị căng nhiều (chẳng hạn như gần các khớp, đầu gối…)
- Loại vết thương: do bỏng, vết thương sâu, vết thương sau phẫu thuật…
- Vết thương chậm lành, vết thương bị viêm nhiễm.
Sẹo lồi và sẹo phì đại có thể đi kèm triệu chứng ngứa và đau, đồng thời ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ và gây suy giảm chức năng. Việc điều trị sẹo giúp cải thiện triệu chứng, thẩm mỹ và nâng cao chất lượng sống. Tuy nhiên, nếu so sánh với việc điều trị thì việc ngăn ngừa sẹo hình thành ngay từ ban đầu rõ ràng là sẽ đơn giản hơn nhiều và giúp bạn tiết kiệm đáng kể chi phí.
